Unknown

1 Nitelik bakımından Daniel kitapçığı da bu gruba dahil edilmeli, ama o yazının büyük bir kısmı anlatı şeklinde yazıldığından ve Daniel diğerleri gibi resmi bir “peygamber” olmaya çağrılmadığından Yahudi bilginler tarafından daha şiirsel olan “Yazılar” başlığı altına alınmış olmalıdır.

2 Bu dönemler yazarın kitabında açıklanan dönemlerdir. Bkz. George Bristow, VAAT – Eski Antlaşma’da Tanrı’nın Değişmez Amacı, 2. basım, Yeni Yaşam Yayınları, 2000.

3 Bu konuda daha fazla ayrıntıyı “Yahuda ve İsrail’in Kralları ve Peygamberleri” başlığı olan ekte görebilirsiniz.

4 Abraham J. Heschel, The Prophets (Peygamberler), Prince Press, 2. cilt. sayfa 4.

6 Elç.2:30’a göre “Davut bir peygamberdi.”

7 Bu kitapta egemenlik ve krallık sözcükleri anlamdaş olarak birbirleriyle değiştirilebilir şekilde kullanılır. Eski Antlaşma’nın Türkçe çevirisinde iki farklı sözcük kullanılmışsa da İbranice tek bir sözcük söz konusudur. Aynı şey Yeni Antlaşma’da egemenlik diye çevrilen Grekçe sözcük için de geçerlidir.

8 Örneğin, N.T.Wright, What Saint Paul Really Said, Eerdmans, sayfa 50-51.

9 Alva J. McClain, The Greatness of the Kingdom, BMH Books, Winona Lake, Indiana, s.178.

10A.g.e. sayfa 135-254.

11 Kanımca İbraniler 12:26-27 bunun gelecekte olduğunu gösteriyor.

12Bu şema için Bay John Lennox’a borçluyum.

13“Görüm” (23 ayette) - 1:17; 2:19, 28; 4:5, 9, 10, 13; 7:1, 2, 7, 13, 15, 20; 8:1, 2, 13, 15, 17, 26; 9:21, 24; 10:14; 11:14

“Düş” (22 ayette) - 1:17; 2:1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 26, 28, 36, 45; 4:5, 6, 7, 8, 9, 18, 19; 5:12; 7:1

16Erich Sauer, Triumph of the Crucified, Eerdmans/Paternoster, s. 132.

17 Eski çeviri: Onlar insan soyuyla karışacaklar. Ne var ki, demir balçıkla karışmadığı gibi onlar da bir araya gelmeyecekler.

18 Bu düşünce için Cecil Allen’e borçluyum.

19 Aramice “Bir ilah oğlu” veya “Bir Tanrı oğlu”

20Çık.7:3; Yas.4:34; 6:22; 7:19; 26:8; 29:3; 34:11; Neh.9:10; Mez.135:9; Yer.32:20-21 ve Elç.7:36 Rab’bin Musa aracılığıyla Mısır’da yaptıklarını kaydeder. Yuh.4:48 ve Elç.2:2 Mesih’in yaptığı belirtiler ve harikaları kaydeder. Elç.2:19, 43; 4:30; 5:12; 6:8; 14:3; 15:12; Rom.15:19; 2Ko.12:12; ve İbr.2:4 Rab’bin elçiler aracılığıyla yaptıklarını kaydeder. Son olarak Mat.24:24; Mar.13:22 ve 2Se.2:9 sahte “mesihlerin” yapacakları yanıltıcı mucizeleri kaydeder.

21Gleason L. Archer Jr., “Daniel,” The Expositor’s Bible Commentary, Zondervan, cilt 7, sayfa 70.

22“Darius” (veya Darayavahuş) sözcüğü büyük olasılıkla özel isim değil, “sezar” veya “firavun” gibi, “muhteşem olan” anlamına gelen krala ait bir unvandır. A.g.e., sayfa 76-77.

23“Kildan” sözcüğü (Aramice’de kalda-in), bu ayette (ve 3:8’de) Babilliler’in üst sınıfı veya ana ırkı kastetmektedir. Bu sözcüğün eşseslisi (anlamları farklı fakat telaffuzu aynı olan sözcük) üstün bir yıldızbilimciler veya bilge sınıfı kastetmektedir (bkz. 2:5, 10; 4:7; 5:7, 11). A.g.e., sayfa 14-15.

24YAŞASIN DİSİPLİN, Richard Foster, Yeni Yaşam Yayınları, s. 11.

25The Expositor’s Bible Commentary, Zondervan, cilt 7, sayfa 84.

27 (bkz. Kutsal Kitap’taki dipnot. Bu süre Vahiy 12:14’te aynı sözlerele belirtilir.

28A.g.e., sayfa 103.

29“Dokuzuncu saat” denilen öğleden sonra saat 3:00-4:00 arası (bkz. Elç.3:1; 10:3).

30 Anlayış, bilgelik – 9:13, 22, 25; 10:1; 11:33, 35; 12:3, 10.
Kavra, anla – 9:2, 22, 23; 10:1, 11, 12, 14; 11:30, 33, 37; 12:8, 10.
Bil(en) – 9:25; 10:20; 11:32, 38.

31 Bkz. Yar.16:7-11; 21:17; 22:11-15; 31:11; Çık.3:2; 14:19; Say.22:22-35; Hak.2:1-4; 6:11-21; 13:6-9.

32 Örneğin Dan. 10:12, 19; Luk.1:13, 30; 2:10.

33A.g.e., sayfa 130-134..

34 2.Tolemi’nin kızı Bernisi’nin.

35A.g.e., sayfa 134.

36A.g.e., sayfa 140-142.

37 “Özlediği” sözcüğü Mesih’i önceden bildiren Hag.2:7’de de geçer.

38 Bkz. Kutsal Kitap’taki dipnot.

39Bkz. Robert L. Alden, The Exopsitor’s Bible Commentary, Zondervan, Haggai, 7. cilt, sayfa 571.

40(1) Çölde kurulan portatif tapınma çadırı (Çık.25-31; 35-40).
(2) Süleyman’nın Yeruşalim’de yaptırdığı tapınak (2Sa.5-6, 8).
(3) Babil sürgününden sonra aynı yerde tekrar yapılan tapınak (Ezr.3-6).
(4) Mesih’in yeryüzünde yaşadığı dönemde bulunan Hirodes’in yaptırdığı tapınak (Mat.24:12; Yu.20:20). Bugün Yeruşalim’deki “ağlama duvarı” bu tapınağın temeli olarak biliniyor.
(5) Şimdiki dönemdeki İnanlılar Topluluğu olan ruhsal tapınak (Ef. 2:19-22).
(6) Yasa tanımaz adamın kendisini tanrı ilan edeceği tapınak (2Se. 2:3-4).
(7) Mesih’in ikinci gelişinden sonraki krallığında muhtemelen Yeruşalim’de yapılacak tapınak (Hez.40-48).

41Bu antlaşma aşağıdaki ayetlerde açıkça görülür:

Baba Oğul’a sesleniyor: Oğul Baba’ya sesleniyor:

Yeşaya 42:6-7; 49:5-7 Mezmur 40:7-8

İbraniler 1:5, 8-13 İbraniler 2:12-13

Mezmur 110:1, 4 Yuhanna 17

42İbranice Yahve Şabaot adı Zekeriya kitapçığında 52 kez geçer.

43Örneğin bkz. Yaratılış 16:11, 13; 18:1-2, 13, 17; 22:11-12, 15-18; Çıkış 3:2, 4; Yeşu 5:13; 6:2; Hak. 2:1-5; 6:11-12, 14; 13:3-23.

44VAAT, sayfa 252-253.

45 Eski çeviride olduğu gibi İbranice özgün metinde, başkâhin Yeru’nun önünde durduğu kişinin RAB’bin meleği olduğu açıktır. Oysa bunu peygambere gösteren belirsiz: Ve (o,) RAB’bin meleği önünde durmakta olan büyük kâhin Yeşu’yu… bana gösterdi.

46 Masoretik metin “RAB” diyor (bkz. Kutsal Kitap’taki dipnot).

47Bkz. Eyü.29:6; Mez.23:5; 45:7; Özd.27:9; Vaiz. 9:8; Ezg.1:3; Yoel 2:24; Mar.6:13: Luk.7:46; 10:34; İbr.1:9.

48 William MacDonald, Kutsal Kitap Yorumu, Yeni Antlaşma, 2. cilt, Yeni Yaşam Yayınları, s.231.

49 Bu konuda değerli bir inceleme için bkz. Çalışmak Kutsaldır, Larry Peabody, Haberci Tanıtım, 2003.

50Oruç konusunu incelemek isteyenler aşağıdaki ayetlere bakabilir:

1Sa.7:6; 31:13 Yşa.58:3-6

2Sa.l 1:12; 12:16; 12:21-23 Yer.14:12; 36:6; 36:9

1Kr.21:9; 21:12; 21:27 Dan.9:3

2Ta.20:3 Yoe.1:14; 2:12; 2:15

Ezr.8:21-23 Mat.4:2; 6:16-18; 9:14-15; 17:21

Neh.1:4; 9:1 Luk.2:37; 18:12

Est.4:3; 4:16; 9:31 Elç.13:2-3; 14:23; 27:9

Mez.35:13; 69:10; 109:24 Kol.2:20-23

51 Zek.9:16; 11:11; 12:3, 4, 6, 8, 8, 9, 11; 13:1, 2, 4; 14:1, 6, 8, 9, 13, 20, 21.

52Örneğin şu ayetleri karşılaştırabiliriz:

Zek.1-8 Önceki peygamberler

2:12 Mez.17:8 10:12 Mika 4:5

3:8; 6:12 Yşa.4:2; Yer.23:5; 33:15 10:10-12 Yşa.11:15; 14:25; 30:31

3:10 Mika 4:4 12:10 Yşa. 53

6:13 Mez.110:4 13:2 Hoş.2:17; Yşa.2:18, 20

8:8 Hoş.2:21 13:9 Hoş.2:20

8:20-22 Mika 4:1-2; İşa 2:2-3 14:3 Yşa.34:1-4

Zek.9-14 14:6-7 Am. 5:18-20; Yoel 4:15

9:1-8 Amos 1:3; 2:6 14:8 Yşa.11:9; 2:3; Mika 4:2

9:10a Mika 5:10 14:11 Amos 9:13-15

9:10b Mez.72:8 14:20 Yşa 23:18

9:16 Yşa.11:12 14:21 Yşa.4:3; 35:8; Yoel 4:17

53 Bkz. İşaya 13:1; 14:28; 15:1; 17:1; 19:1; 21:1, 11, 13; 22:1; 23:1. Ayrıca bkz. Nahum 1:1; Orada Ninova’nın yok edilmesi açıklanıyor.

54Josephus - The Essential Writings, Paul L. Maier, Kregel, s. 198-200.

55 Bkz. Mez.2; 72; Yşa.9:6-7; 32:1; Yer.32:5-6; Mik.5:2-4; vb.

56 Esirler (9:11, eski çeviri), kale, sürgünler (9:12), yay, ok, savaşçının kılıcı (9:13), boru (9:14), sapan taşları (9:15), savaş yayı (10:4), savaş, savaşçılar, atlılar (10:5).

57Yar.10:2, 4; 1Ta.1:5, 7; Yşa.66:19; Hez.27:13, 19; Dan.8:21; 10:20; 11:2.

58 VAAT, sayfa 324-325.

59Örneğin bkz. Yar.49:24; Mez.23; 78:52-53; 80:1; 95:7; Yşa.40:11; Yer.31:10; Hez. 34:11-31; Mat.26:31-32; Yu.10:1-30; İbr.13:20; Va.7:17.

60Bkz. Çık.22:25; Lev.19:10; 23:22; Yas.15:11; 24:12, 14, 15; 2Sa.22:28; Mez.10:2, 9, 12; 72:2, 4, 12; Yşa.66:2; vb. Sefanya 3:12 bunların çok güzel bir örneğidir: “Gururlu, küstah olanları uzaklaştıracağım aralarından. Halkım kutsal dağımda bir daha bana karşı böbürlenmeyecek. Orada sadece benim adıma sığınan uysal ve alçakgönüllüleri bırakacağım.”

61 Eski çeviri bu sözleri şöyle aktarıyor: “Rab, ‘Çömlekçiye at. Onu, onunla bana paha biçtikleri o âlâ pahayı çömlekçiye at’'ı" dedi.”

62Bunun başka bir örneği Markos 1:2-3’te görülüyor. İki peygamberin sözleri (Yeşaya ve Malaki) yalnız Yeşaya’nın sözleri olarak gösteriliyor: “Yeşaya peygamberin kitabında şöyle yazılmıştır: ‘Bak, habercimi senin önünden gönderiyorum’ (bu cümle Mal.3:1’den aktarılıyor)… Çölde yükselen ses…” (bu cümle Yşa. 40:3’ten aktarılıyor).

63Expositor’s Bible Commentary, 7. cilt., sayfa 678.

64 Zek.12:3, 4, 6, 8, 8, 9, 11; 13:1, 2, 4; 14:1, 4, 6, 8, 9, 13, 20, 21.

65 17 no’lu ilahi, Tanrı’yı yüceltelim, Yeni Yaşam Yayınları.

66 336 no’lu ilahi, Tanrı’yı yüceltelim, Yeni Yaşam Yayınları.

67İmansızlarla yapılan evlilikler (Neh. 10:30; 13:23-27; Mal. 2:11)

Bozulmuş kâhinlik (Neh. 13:4-9; Mal. 1:6 - 2:9)

Parasal yanlışlıklar (Neh. 5:3-7; 13:10-13; Mal. 3:5-10)

68 Bkz. örneğin: Yunus kitapçığı; Hez.33:11; Yuh.3:16; 1Ti.2:4; 2Pe.3:9.

69Yar.29:30-31 - “Yakup Rahel’le de yattı. Onu Lea’dan çok sevdi… RAB Lea’nın sevilmediğini (İbranice: nefret edildiği) görünce…”

Özd.13:24 - “Oğlundan değneği esigeyen, onu sevmiyor (İbranice: ondan nefret ediyor) demektir. Seven baba ise özenle terbiye eder.”

Burada kullanılan sevmek ve nefret etmek fiilleri Malaki 1:2’de kullanılıyor.

Luk.14:26 - “Biri bana gelip de babasını, annesini, karısını, çocuklarını, kardeşlerini, hatta kendi canını bile gözden çıkarmazsa (-dan nefret etmezse), benim öğrencim olamaz.”

70Rab’bin “adı” sözcüğü şu ayetlerde geçiyor: 1:6 (2 kez), 11 (3 kez), 14; 2:2, 5; 3:16; 4:2.

71Buradaki “yiyecek” sözcüğü genellikle “ekmek” anlamına geliyor. Buna göre ayetin kastettiği “ekmek takdimesi”, yani “tahıl sunusu” olabilir (bkz. Lev. 2:1-16; 6:14-23).

722:12’deki “Kim olursa olsun” ifadesi asıl İbranice’de kelimesi kelimesine olarak “öğreten ve öğrenen” veya “uyanık bekleyen ve cevap veren” anlamını taşıyor.

73bkz. Mat.19:1-9; 1Ti.3:2, 12; Tit.1:6; vb.

74Tanrı’nın adaleti ile ilgili başka önemli ayetler şunlardır:

Yas.10:17-18; Eyü.8:3; 36:6; Mez.11:5-7; 33:5; 50:6; 58:11; 98:9; 119:137; Yşa.30:18; 45:21; Hez.18:25; 29; Yu.5:30; Elç.17:31; Rom.2:2; 3:6, 21-26; 1Yu.1:9; Va.15:3; 19:2.

75Matta 11:10; Markos 1:2 ve Luka 7:27

76İsa’nın, Tanrı olan RAB/Yahve olduğunu kanıtlayan başka çok ayet var. bkz “Üçlübirlik Ne Demek? (Tanrıbilimsel Bir İnceleme), Carlos Madrigal, Müjde Yayıncılık., 1994 , sayfa 37-47.

Danışılan Eserler Dizini