4) Peygamberlerin geliş ve yazma sırası

Bu arada, Tanrı iki krallığı yavaş yavaş mahvoluşa terk etmeyecekti. Halka seçtikleri kötü yolun sonucunu tekrar tekrar bildirmek ve onları tövbe etmeye çağırmak için Tanrı Sözü’nün habercileri olan peygamberleri gönderdi.

İlk önce Kuzey Krallığı’nda mucizeler yaratan peygamberler İlyas ve Elişa ortaya çıktı (1Kr.17 – 2Kr.9). İlyas’ın sert hareketleri gururlu ve günahkâr halka Tanrı’nın yargısını gösteriyordu. Elişa’nın iyileştirme ve mucizeler hizmeti ise Tanrı’nın Yahudi olmayan uluslardan tövbe edenlere yönelik merhamet dolu lütfunu ortaya koyuyordu (bkz. Luk.4:24-28).

Çok geçmeden, İ.Ö. 9’uncu yüzyılda Ovadya veYoel’le başlayan yazıcı peygamberler, putperestlik ve günah üzerine Tanrı’nın yargısının döküleceği “Rab’bin Günü” hakkında uyarıda bulunmaya başladılar. Sonra, İ.Ö. 8’inci yüzyılda tövbe etmemeleri halinde başlarına gelecek yıkım konusunda kendilerini uyarmak üzere, Kuzey Krallığı’na özel olarak Hoşea, Amos, Yunus ve Mika gönderildi. İsrail putperestliğini, ahlaksızlığını, zevke düşkünlüğünü, adaletsizliğini ve diğer günahlarını dinsel uygulamalarla örtbas etmeye çalışıp duruyordu. Ama Tanrı gerçekten de ‘kutsal’ olduğu için yargının mutlaka gelmesi, adaletin yerini bulması gerekiyordu. Nitekim, Tanrı’ya kısa süre birkaç olumlu karşılık veren halk, gerçek ve kalıcı bir tövbeye yönelmediği için yıkıma uğradı. İlk önce kuzeydeki oymaklar paldır küldür çöktü. Başkentleri Samiriye İ.Ö. 722’de Asurlular’ın eline geçti ve bundan sonra diğer peygamberler henüz ayakta kalan Yahuda Krallığı’na gönderildi.

On altı peygamberden on biri, 2.Krallar kitapçığında kaydedilen zaman dilimi içinde, Yeruşalim kentinin İ.Ö. 586 yılında yıkılışından önce yazmışlardır. İkisi Yeruşalim’in yıkılışını izleyen 70 yıllık Sürgün sırasında ve son üçü Sürgün’den sonraki günlerde yazmıştır. Söz konusu peygamberlik yazıları sürgünle ilgili üç döneme şu sırayla ayrılabilir:

1) Sürgün Öncesi Dönem
Hoşea, Yoel, Amos, Yunus ve Ovadya (İ.Ö. 930-760)

Mika, Yeşaya (İ.Ö. 760-722)

Nahum, Habakkuk, Sefanya, Yeremya (İ.Ö. 720-600)

YERUŞALİM’İN YIKILIŞI (İ.Ö. 586)

2) Sürgün Dönemi
Yeremya’nın Ağıtları, Hezekiel, Daniel (İ.Ö. 593-537)

YERUŞALİM’E DÖNÜŞ (İ.Ö. 420-450)

3) Sürgün’den Sonraki Dönem
Hagay, Zekeriya ve Malaki (İ.Ö. 538-430)

İşte Peygamberlerin Yazıları bu tarih toprağında filizlenir. Kökleri ta Tevrat’taki (Musa’nın Yasası) vaatlere ve antlaşmalara uzanıyordu. Peygamberlerin geliş sırasını görsel bir şekilde aşağıdaki çizelgede görebiliriz.3


img

Yazıcı peygamberlerin ortaya çıktığı dönemi anlamak çok önemlidir. Ulus iyice yozlaşmaya ve Tanrı’dan uzaklaşmaya başladığı zaman (yokuş aşağı) bu değişik vahiy yolu görünür. Daha aşağıda Tanrı’nın başvurduğu bu eşsiz vahiy türü ve iletmek istediği ana bildiriyi inceleyeceğiz.