Bunlar hangi yazılardır? Yani “Peygamberlerin Yazıları” derken tam olarak Kutsal Kitap’ın hangi kısımlarını kastediyoruz? Yukarıda değindiğimiz gibi İsa Mesih, öğrencilerine ölümden dirilmesinin gerekliliğini göstermeye çalışırken Kutsal Yazılar’a başvurdu. Şöyle dedi: “Daha sizlerle birlikteyken, ‘Musa’nın Yasası’nda, peygamberlerin yazılarında ve Mezmurlar’da benimle ilgili yazılmış olanların tümünün gerçekleşmesi gerektir’ demiştim” (Luk.24:44). Böylece Eski Antlaşma yazılarının tümünü oluşturan üç kısımdan söz etti: (1) Musa’nın Yasası, (2) Peygamberlerin Yazıları, (3) Mezmurlar. Zaten İsrail’in bilginleri asırlar önce, büyük yazman Ezra’nın zamanında Kutsal Yazılar’ı bu şekilde düzenlemişlerdi:
1. Yaratılış
2. Mısır’dan Çıkış
3. Levililer
4. Çölde Sayım
5. Yasa’nın Tekrarı
Bu yazılar Tanrı’nın vahyinin temelini oluşturlar. Dünyanın yaratılışından İsrail ulusunun oluşumuna dek uzanan tarihi açıklamakla birlikte Tanrı’nın insanlıkla ilgili kutsal iradesini de ortaya koyarlar. Yasa anlamına gelen “Tevrat” aslında yalnız bu ilk beş kitapçığı kapsar.
A. Önceki peygamberler B. Sonraki Peygamberler
1. Yeşu 1. Yeşaya
2. Hakimler 2. Yeremya
3. Samuel (1. ve 2.) 3. Hezekiel
4. Krallar (1. ve 2.) 4. Onikiler (Hoşea’dan
Malaki’ye kadar - 1 kitap)
Bu kitapçıklar İsrail ulusunun “resmi” veya daha doğrusu Tanrı’nın bakış açısıyla ortaya konan tarihini kaydeder. İsrail’in vaat edilen topraklara kavuşmasından oradan sürgün edilmesine kadar süren yaklaşık 1000 yıllık bir dönem söz konusudur (İ.Ö. 1500-500). O dönemlerde yaşayıp hizmette bulunan peygamberlerin yazıları da “sonraki peygamberler” diye bilinir.
1. Mezmurlar 7. Yeremya’nın Ağıtları
2. Eyüp 8. Ester
3. Süleyman’ın Özdeyişleri 9. Daniel
4. Rut 10. Ezra-Nehemya
5. Ezgiler Ezgisi 11. Tarihler (1. & 2.)
6. Vaiz (Kutsal Kitap’ın son bölümü)
“Mezmurlar” ile başlayan grup geriye kalan diğer kutsal yazıları kapsıyordu. Yahudiler’in geleneksel yorum biliminde bunlara “yazılar” anlamına gelen Ketûvîm adı veriliyordu.
Yukarıda görüldüğü gibi, “Peygamberler” kısmı altında iki grup yazı bulunuyordu. “Önceki” ve “sonraki” peygamberlere kısaca bakalım:
“Önceki paygamberler” diye nitelendirilen Yeşu, Hakimler, 1. ve 2. Samuel ve 1. ve 2. Krallar kitapçıkları aslında tarihsel olayları kaydetmektedir. İsrail’in kutsal topraklara girmesiyle başlar ve Yahuda oymağının sürgüne gitmesiyle sona erer. Fakat bu anlatılar herhangi bir tarih kitabına benzemez; Tanrısal sözlerle Tanrı’nın bakış açısıyla seçilen olaylar kaydedilip değerlendirilmiştir. Özellikle halkın Tanrı Sözü’ne nasıl karşılık verdiğini göstermek ve bunun önemini hatırlatmak için yazılmıştır. Orada açıklanan olaylar bizim de yüreğimize hitap eder. Nitekim o eski günlerin olayları günümüz için ayna görevini yapmaktadır. Bu yazılarda yer alan kutsal tarih, Tanrı’nın düşüncesinin ışığıyla aydınlatılır.
Bu tarih yazılırken herhangi bir milliyetçilik de görülmüyor. İsrail’in en büyük kahramanlarının hataları ve günahları esirgenmez. Kötü adamların iyi tarafları gizlenmezken (örneğin Ahab’ın tövbesi, 1Kr.21:27-29), gerçek “Tanrı adamları”nın hataları da açıklanır (örneğin: Davut’un başka bir adamın eşiyle zina edip adamı savaşta öldürtmesi, 2Sa.11-12; ve Süleyman’ın hayatının son yıllarında çokeşliliği yüzünden putperestliğe yönelmesi, 1Kr.11:1-13, gibi). Tümüyle gerçekçi bir şekilde yazılan bu tarihçeler günümüzde de Tanrı’nın canlı sesi olarak bize seslenmeye devam etmektedir. Bu nedenle, “Peygamberlerin Yazıları” arasında yer almaktadırlar.
Bu çalışmada bizi ilgilendiren yazılar, “sonraki peygamberler” başlığı altında bulunan 15 kitapçık ve Daniel’dir.1 Bu yazılar Kutsal Kitap’ın diğer yazılarına göre farklı birtakım niteliklere sahiptirler. Her şeyden önce bu yazılarda Tanrı birinci şahıs olarak halkına seslenmektedir. Olayların aktarıldığı anlatı şekline, ya da Tanrı’ya dua veya yalvarış şekline başvurulmaz. Bunlar, Tanrı’nın “Ben” diyerek söze başladığı yazılardır.