Çık. doğrudan doğruya Yar.’ın takipçisidir. Yusuf’un hayatta olduğu dönemlerde İsrail Mısır’da rahatça yaşayabiliyordu ve yüzyıllar içinde bir halk haline gelmişti. Ancak durum değişir: Halk köle edilir ve Firavun’un eziyetine maruz kalır. Mısır kralının sarayında yetişen İsrailli Musa, Tanrı tarafından, İsrail’i Mısır’dan çıkarma görevine çağrılır. Mısır’ı on bela vurur ve böylece İsrail kölelikten kurtarılır. Musa halkı Kızıl Deniz’den geçirerek Sina Çölü’ne getirir, bu esnada gerçekleşen mucizeler aracılığıyla İsrail Tanrı’yı daha yakından tanır. İmansızlığına ve putperestliğine karşın Tanrı İsrail’le bir Antlaşma yapar, ilk yasaları verir ve Tanrı’nın dünyadaki konutu olacak Buluşma Çadırı’nı kurdurur.
Çık.’ın konusu kölelikten kurtuluş ve Tanrı’nın Sina Dağı’nda yaptığı Antlaşması’dır. Kitap, İsrail’in Tanrısı tarafından nasıl kurtarıldığı, bu Tanrı’nın halkını nasıl düzene soktuğu ve Tanrı insan buluşmasının sağlanması için O’nun buna nasıl yer sağladığını açıklamak için yazılmıştır.
Çık. Musa’nın doğumundan İ. kısa süre (yaklaşıkÖ. 1530’den başlayarak) öncesinden Sina Çölü’ne varıncaya kadar geçen (İ.Ö. 1446) zaman dilimini dile getirir. Olaylar coğrafi olarak Nil deltasıyla Sina yarımadasında cereyan eder. İsrail’in baş düşmanı dünya gücü Mısır’dır (Yeni İmparatorluk, III. Thutmose, II. Amenofis). İsrail Mısır’ın tanrılar dünyasıyla karşı karşıyadır (ki, On Bela bunları doğrudan doğruya vurmuştur) ve Atalarının Tanrısı Jahweh’e imanla putperestlik arasında sallanmaktadır.
Kuruluş düzeni
İsrail’in Mısır’daki köleliği Böl. 1
Musa’nın gelişimi Böl. 2-6
On Bela Böl. 7-12
Fısıh, kaçış ve Sina’ya yürüyen insan alayı Böl. 12-18
Sina Dağı’nda Antlaşma Böl. 19-24 ve 34
Buluşma Çadırı’nın yapım planı Böl. 25-31
Altın Buzağı Böl. 32-33
Buluşma Çadırının yapımı Böl. 35-40
Özellikle dikkat ediniz
İsrail’in ulus haline gelmesi (Çık. 1).
Musa tez sinirlenen bir katilden halkın önderi’ne dönüşmesi.
On Bela’nın Mısır’ı, tanrılarını ve Firavunu vurması.
Kitaptaki mucizeler (Belaların dışında Musa Firavun önünde yaptığı mucizeler, Kızıl Deniz’den geçiş, bıldırcın ve man, kayadan çıkan su, vb.) – Mucizeler bu sıklıkla yalnızca İlyas ve Elişa’da (1Kra. ve 2Kra.), İsa ve Elçiler’de görülür.
Fısıh’ın uygulamaya konması (Çık. 12) (Fısıh Yahudi inancına bugüne dek biçim verir).
Kızıl Deniz’in aşılması (Çık. 14) ve ardından Musa’nın övgü ilahisi (Çık. 15).
Musa’nın atanması (veya Sina antlaşması, öncelikle On Buyruk’a bakın) (Çık. 20).
Şabat’ın tesisi ve ilk uygulama (Çık. 16; krşl. 20:10; 31:12ff; 35:2; Lev. 23:3 vb.).
Musa’nın yardımcılara gereksinim duyması (Çık. 18).
İsrail’in Tanrısı’na karşı daimi itaatsizliği ve güvensizliği (Örnek: Çık. 15:24; 16:2f; 17:2f; Böl. 32f).
Tanrı’nın bir çok kez ortaya çıkan sevgisi (altın buzağının yapılıp ona tapınılmasını bile bağışlanır. Tanrı ile insanın buluştuğu ve bağışlanmanın gerçekleştiği Buluşma Çadırı kurulur).
Dünyanın günahını taşıyan Tanrı Kuzusu İsa Mesih Çıkış Fısıh Kuzusu olarak bildirilişi (Yu.1:19) ve O’nun ölümden koruyan kanı.