Teslisin doktrinsel kaynağı, Tanrı sözü olan Tevrat, Zebur ve İncil’dir. Konuyla ilgili bazı ayetleri göstererek bu gizemin nasıl vahiy edildiğini görelim.
Kutsal Kitap yaşayan bir Tanrı tanıtıyor. Sayfalarında, “Üçlübirlik” ile ilgili olarak, lâboratuar incelemesi türünden bir tanımlama bulamayız. “Üçlübirlik” kelimesi bile Kutsal Kitap’ta geçmiyor. Bununla birlikte Tanrı’ya değinen her ayette bu gerçek mevcuttur.
Kutsal Kitap’ın bir gerçeğini tanımlamak için, konuyla ilgili bütün ayetler incelemeye alınmalı. Bazı ayetlerin anlamı çok açıktır, bazıları ise yorum gerektirir (yani birden fazla anlama gelebilen ayetler). Bir öğreti, anlamı açık olan ayetleriyle belirlenir. Ondan sonra öğretinin tanımlanmasında her ayet yerini bulabilmeli. Bu, her bir parçası yerini bulması gereken bir “yap-boz”a benzer.
Örneğin: “Rab bütün ilahlardan büyüktür” (Çıkış 18:11). Bu ifade tek başına ele alınırsa, Tanrı’nın birçok ilahlar arasında en güçlüsü olduğu izlenimi verebilir. Ama, diğer ilahlar (putlar) gerçek ilahlar mıdır, yoksa insanın hayal ürünü müdür, yoksa ne...? Yalnız bu ayete bakarsak cevap pek belli değil. Ne var ki, bu sorunun cevabı keyfimize kalmıyor. Anlamı şüpheye yer bırakmayan beyanlar karar veriyor: “…RAB'bin yukarıda göklerde, aşağıda yeryüzünde Tanrı olduğunu, O'ndan başkası olmadığını bilin ve bunu aklınızdan çıkarmayın” (Yasanın Tekrarı 4:39); “...Benden önce bir tanrı olmadı, Benden sonra da olmayacak”, “...Çünkü Tanrı benim, başkası yok. Tanrı benim, benzerim yok”(Yeşaya 43:10; 46:9; vs.).
Tanrı’nın özünü açıklayan Kutsal Kitap’taki verileri topladığımızda, açık beyanlara dayanarak her bir ayetin, tanımlamada yer bulduğu ve Tanrısal özüyle ilgili gerçeğin tasvir edildiği ana ifadeler şöyle derlenebilir:
A) Tanrı, özünde tektir.
B) Tanrı’da üçlük vardır.
C) Tanrı “göksel Baba”dır.
D) “Oğul” aynı Tanrı’dır.
E) “Kutsal Ruh” aynı Tanrı’dır.
F) “Üçü” bütün Tanrısal niteliklere sahiptir.
G) Üç benlik birbiriyle karışmıyor. (Bkz. şema)
Sonuç: Tanrı öz itibarıyla tektir, kişilik itibarıyla üçlüdür, yani “Üçlübirlikli”dir.
Tanrı’nın tekliği ile ilgili bazı ayetler:
“Allahımız olan Rab tek Rab’dir” (Yasanın Tekrarı 6:4);
“Benden önce Allah olmadı, ve benden sonra olmayacaktır.” “İlk ve son benim; benden başka Allah yoktur” “Rab benim, başkası yoktur; benden başka Allah yoktur” (Yeşaya 43:10; 44:6; 45:5;...);
“Tanrımız Rab tek Rab’dir” (Markos 12:29);
“Tanrı tektir” (Romalılar 3:19);
“Çünkü tek bir Tanrı vardır...” (1.Timoteyus 2:5);
“Tanrı’nın bir olduğuna inanıyorsun, iyi ediyorsun.” (Yakup 2:19); ...
Tanrı’yla ilgili üçlük belirten ayetler:
“Başlangıçta Allah... yarattı; Allah’ın Ruhu suların üzerine hareket ediyordu... ve Allah olsun dedi... ve oldu” (Yaratılış 1:1-3; Mezmur 33:6);
“Allah dedi: insanı suretimizde, benzeyişimize göre yapalım” (Yaratılış 1:26);
“Rab’bi yüce ve yüksek bir taht üzerinde oturmakta gördüm. ...-etrafındaki- seraflar... şöyle diyordu: Orduların Rab’bi kuddûstur, kuddûstur, kuddûstur (bkz. Vahiy 4:8’de aynı şey Kuzu [= Oğul] ile ilgili olarak söylenir); bütün dünya onun izzeti ile dolu (Bkz. Yuhanna 12:40-41’de bu görümdeki izzet Oğul’a atfedilir; ve Elçilerin İşleri 28:25-27’de Yeşaya’nın bu bölümünde konuşan Rab, Kutsal Ruh’tur). Ve Rab’bin sesini işittim: ...İşitikçe işitin, fakat anlamayın...” (Yeşaya 6:1-10).
“Rab Yehova ve onun Ruhu beni gönderdi.” “Rab Yehova’nın Ruh’u üzerimdedir...” (Yeşaya 48:16);
“Rab Yehova’yı... anayım; ...Kurtarıcı oldu; bütün onların sıkıntısında O sıkıldı ve çehresindeki melek (=gönderilen) onları kurtardı; ...fakat Kutsal Ruh’unu incittiler...” (Yeşaya 63:7-10);
“Onları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un -üçü kapsayan tek- adıyla vaftiz edin” (Matta 28:19);
“Kutsal Ruh senin üzerine gelecek, en yüce Olan’ın gücü senin üstüne gölge salacak. Bunun için doğacak olana kutsal, Tanrı Oğlu denecek” (Luka 1:35);
“...İsa dua ederken gök açıldı ve Kutsal Ruh... O’nun üzerinde indi. Gökten bir ses de, “Sen benim sevgili Oğlum’sun dedi” (Luka 3:21-22);
“...kim beni insanlar önünde inkâr ederse, Tanrı’nın melekleri önünde inkâr edilecek... Kutsal Ruh’a küfreden bağışlanmayacaktır” (Luka 12:9, 10);
“Gerçeğin Ruhunu verecek. ...o aranızdadır -İsa olarak- ve içinizde olacaktır. ...geri döneceğim. O gün anlayacaksınız ki, ben Baba’dayım, siz bendesiniz, ben de sizdeyim”, “...Biz de -Baba ve Oğul- ona gelir, onunla birlikte yaşarız” (Yuhanna 14:16-24); Burada açıkça görülüyor ki, imanlıların kalbine gönderilen Yardımcı, ön planda Kutsal Ruh olmakla birlikte, Oğul’un ve Baba’nın kendileridir de.
“Kutsal Ruh’a yalan söyleyip... Tanrı’ya yalan söylemiş oldun. Rab’bin Ruhunu sınamak için nasıl oldu da söz birliği ettiniz?” (Elçilerin İşleri 5:3-4,9);
“Ne var ki, Tanrı’nın Ruhu içinizde yaşıyorsa, siz benliğin değil, Ruh’un denetimindesiniz. Ama bir kişide Mesih’in Ruhu yoksa, o kişi Mesih’in değildir” (Romalılar 8:9);
“...Ruh birdir; ...Rab birdir; ...hepsini etkin kılan aynı Tanrı’dır” (1. Korintliler 12:4-6);
“Rab İsa Mesih’in lütfu, Tanrı’nın sevgisi ve Kutsal Ruh’un beraberliği hepinizle birlikte olsun” (2.Korintliler 13:14);
“Ruh bir, Rab bir,... herkesin Tanrısı ve Babası birdir” (Efesliler 4:4-6);
“İsa Mesih’in sözünü dinlemeniz için ve O’nun kanının üzerinize serpilmesi için, Baba Tanrı’nın önbilgisine göre Ruh tarafından kutsal kılınarak seçildiniz” (1. Petrus 1:2).
Ayrıca bkz. Luka 10:21-22; Yuhanna 16:13-15; Elçilerin İşleri 2:17-21; 5:30-32; 7:51-55; 10:38; 20:27-28; Romalılar 1:3-4; 5:5-6; 8:2-3,10-11; 15:30; 1.Korintliler 2:10-16; 2.Korintliler 3:3 ile 17-18; Galatyalılar 4:6; Efesliler 1:3-14; 2:18-22; 3:16-20; 1.Selanikliler 2:13-14; 1.Timoteyus 3:15-16; Titus 3:4-6; İbraniler 2:3-4; 9:14; 10:29-31; 1.Petrus 4:14; Vahiy 1:4-5...
Baba Tanrı’dır: Zaten Kutsal Kitap’ın tümünde Tanrı veya Yehova ‘Baba’ olarak tanıtılır. Fazla ayet göstermeye gerek yok:
“Baba Tanrı...” (Romalılar 1:7; 1.Korintliler 1:3; 15:24; 2.Korintliler 1:2; Galatyalılar 1:1,3,4; Efesliler 1:2,17; 4:6; 5:20; 6:23;... Bu ifade İncil’de yaklaşık 40 defa geçiyor);
Yine de Kutsal Kitap’ın genelinde, ‘Tanrı’ kelimesinin yalnız geçtiği yerlerde, benlik olarak Baba’dan söz edilir. Çünkü yaklaşılmaz konumunu (yani insanın bildiği her şeyden apayrı olan yüce Tanrı’nın özünü) yansıtan özellikle Baba’dır. Oğul ve Kutsal Ruh’la birlikte gösterildiği bir çok ayette, ‘Baba’ ismi kullanılmadan, Baba yine sırf ‘Tanrı’ sözcüğüyle anılır; yukarıda gördüğümüz gibi. Yani “Kutsal Ruh, Mesih ve Tanrı” gibi ifadelerdeki Tanrı Baba’dır.
Oğul’un Tanrı olduğunu açıkça gösteren ayetler:
“...bize bir oğul verildi ...ve onun adı: ...Kadir Allah, Ebediyet Babası...” (Yeşaya 9:6);
“...işte Allah’ın kendisi geliyor... O zaman körlerin gözleri açılacak, sağırların da kulakları açılacak...” (Yeşaya 35:4-5 / karşılaştırın: Matta 11:4-6);
“Çağıranın sesi: Çölde Yehova’nın yolunu hazırlayın... ve Yehova’nın izzeti izhar edilecek... İşte Allahınız! İşte Rab Yehova yiğit gibi gelecek... Sürüsünü çoban gibi sürecek...” (Yeşaya 40:3-5,9-11);
“İşte, Davut’a bir Kök -Mesih’in simgesi-... bir kral çıkaracağım... çağırılacağı isim şudur: Yehova...” (Yeremya 23:5-6);
“Başlangıçta Söz vardı, Söz Tanrı’yla birlikteydi ve Söz Tanrı’ydı” (Yuhanna 1:1);
“Baba ne yaparsa Oğul da aynı şeyi yapar” (Yuhanna 5:19);
“Herkes Baba’yı onurlandırdığı gibi Oğul'u onurlandırsın. Oğul’u onurlandırmayan, O’nu gönderen Baba’yı da onurlandırmaz” (Yuhanna 5: 23);
“Baba ve ben-Oğul- biriz” (Yuhanna 10:30);
İsa’ya “Rabbim ve Tanrım!” dedi (Yuhanna 20:28);
“...Mesih bedence onlarındır (Yahudilerin). O, her şeyin üzerinde hüküm süren, sonsuza dek övülecek Tanrı’dır. Amin” (Romalılar 9:5);
“Mesih, Tanrı özüne sahip olduğu halde, Tanrı’ya eşitliği sımsıkı sarılacak bir hak saymadı. Ama yüceliğinden soyunarak...” ( Filipililer 2:6...);
“...ulu Tanrı ve Kurtarıcımız İsa Mesih...” (Titus 2:13);
“Oğul için şöyle diyor: ‘Ey Tanrı...’” (İbraniler 1:8);
“...gerçek Tanrı ve sonsuz yaşamdır” (1.Yuhanna 5:20).
Ayrıca bkz. Yuhanna 1:18; 5:18; Elçilerin İşleri 20:28; 2.Korintliler 5: 19; Kol.1:19; 2:9; 1.Timoteyus 3:16; İbraniler bölüm 1; Vahiy 1:8,17-18; 11:17; 15:3; 17:14; vs.
Dünyadayken Oğul, insan (kul) özünü aldı. Bu nedenle, insan olarak Baba’yı hatta melekleri kendisinden üstün saydı (bkz. “İnkarnasyon” bölümü):
“Baba benden üstündür” (Yuhanna 14:28);
“Tanrı’ya eşitliği sımsıkı sarılacak bir hak saymadı. ...kul özünü aldı ve insan benzeyişinde doğdu” (Filipililer 2:7-8);
“Ama meleklerden biraz aşağı kılınmış olan İsa... Çünkü her yönden kardeşlerine benzemesi gerekiyordu” (İbraniler 2:9,17);
Ve kısaca Kutsal Ruh’un Tanrılığını gösteren bazı ayetler:
“...kim beni insanlar önünde inkâr ederse, Tanrı’nın melekleri önünde inkâr edilecek... Kutsal Ruh’a küfreden bağışlanmayacaktır” (Luka 12: 9, 10); Kurtuluşun son alternatifini sunan Kutsal Ruh’a karşı direnme küfrünün bağışlanmaması, Tanrı’nın Kendisine karşı işlenen küfür olduğunu gösterir (bkz.İbraniler 10:29).
“...Kutsal Ruh’a yalan söyleyip... (=) Tanrı’ya yalan söylemiş oldun...” (Elçilerin İşleri 5:3-4);
“Kutsal Ruh’un, Tanrı sözünü Asya ilinde yaymalarını engellemesi üzerine... (=) İsa’nın Ruhu onlara izin vermedi...” (Elçilerin İşleri 16:6-7);
“Ne var ki, Tanrı’nın Ruhu içinizde yaşıyorsa, siz benliğin değil, Ruh’un denetimindesiniz. Ama bir kişide Mesih’in Ruhu yoksa, o kişi Mesih’in değildir” (Romalılar 8:9);
“Tanrı’nın tapınağı olduğunuzu, (=) Tanrı Ruhunun sizde yaşadığını bilmez misiniz?” “Bedeninizin, Tanrı’dan aldığınız ve içinizde olan Kutsal Ruh’un tapınağı olduğunu bilmiyor musunuz?” “...biz yaşayan Tanrı’nın tapınağıyız” (1.Korintliler 3:16; 6:19; 2.Korintliler 6:16);
“Rab Ruh’tur ve Rab’bin Ruhu neredeyse orada özgürlük vardır” (2.Korintliler 3:17);
“Mesih’in Ruhu... (=) Kutsal Ruh...” (1. Petrus 1:11-12; Romalılar 8:15 ile Galatyalılar 4:6...);
Ayrıca bkz. Matta 12:28 ile Çıkış 8:19; 1. Korintliler 12:14; Efesliler 4:4-6 veya Üçlüğün belirtildiği, ya da Baba (Tanrı), Oğul ve Kutsal Ruh olarak, yukarıda üçünün geçtiği bütün ayetler.
Bazılarının iddia ettiği gibi, Kutsal Ruh yalnız Tanrısal etkinliği ifade eden cansız bir güç değildir. Benlik (kişilik) sahibi olduğu şüpheye yer vermeden, şu gibi ayetlerden anlaşılır:
O’na karşı saygısızlık küfür veya hakarettir. Ancak kişilik özelliğine sahip bir varlık küfür hedefi olabilir: Matta 12:31; İbraniler 10:29... Bir taşa söylenen her türlü söz asla küfür olamaz.
Aynı şekilde O’na yalan söylenebilmesi Kutsal Ruh’un kişilik sahibi olduğunu gösterir: Elçilerin İşleri 5:3;
Aynı şekilde, yalnız bilinçli bir varlık teselli eder: Yuhanna 14:26; 15:26; 16:17;
konuşur, bildirir: Yuhanna 16:15; Elçilerin İşleri 8:29; 10:19; 11:12,28; 13:2; 20:23; 21:4,11;...
karar verir, seçer: Elçilerin İşleri 13:2,4; 15:28; 16:6; 20:28;
yalvarır, düşünür ve şefaat eder: Romalılar 8:27;
tanıklık eder: Yuhanna 15:26; Elç5:32;...
ikna eder: Yuhanna 16:8;
araştırır ve bilir: 1.Korintliler 2:10-11;
kederlenir: Efesliler 4:30;
sever: Romalılar 5:5;...
Üçlübirliğin her bir benliğine yalnız Tanrı’ya ait nitelikler ve işler atfedilir:
1. Ezeliyet: - Baba Mez.90:2
- Oğul Mika 5:2;İbraniler 7:2-3
- K.Ruh İbraniler 9:14
2. Her şeye kadir: Baba Tekvin 17:1
- Oğul Vahiy 1:8
- K.Ruh Luka 1:35
3. Her yerde hazır ve nazır: Baba Yeremya 23:24
- Oğul Matta 18:20; 28:20
- K.Ruh Mez.139:7
4. Her şeyi bilen ve gören: Baba Yeremya 19:10
- Oğul Kol.2:3;Vahiy 2:23
- K.Ruh 1.Korintliler 2:11
5. Kutsallık: - Baba Vahiy 15:4
- Oğul Elçilerin İşleri 3:14
- Kutsal Ruh İsminden belli
6. Gerçek: - Baba Yuhanna 7:28
- Oğul Vahiy 3:7
- K.Ruh 1.Yuhanna 5:6
7. İyilik: - Baba Romalılar 2:4
- Oğul Efesliler 5:25
- K.Ruh Nehemya 9:20
8. İnsanla ilişki: Baba 1.Yuhanna 1:3
- Oğul 1.Yuhanna 1:3
- K.Ruh 2.Korintliler 13:14
9. Değişmezlik: Baba Yak.1:17
- Oğul İbraniler 13:8
- K.Ruh İbraniler 9:14
10. Erişilmezlik: Baba Romalılar 11:13
- Oğul Matta 11;27
- K.Ruh Yeşaya 40:13-14
11. Yaradılış: - Baba Mez.102:25;Yeşaya 44:24
- Oğul Sül.Mes. 8:30; Yuhanna 1:3; Kol.1:16
- K.Ruh Tekvin 1:2; Eyup 26:25
12. Esinleme: - Baba 2.Timoteyus 3:16
- Oğul 1. Petrus 1:10,11
- K.Ruh 2.Pet.1:21
13. Diriliş: - Baba Yuhanna 5:21
- Oğul Yuhanna 5:21
- K.Ruh Romalılar 8:11
14. Yargı: - Baba Romalılar 2:16
- Oğul Yuhanna 5:22
- K.Ruh Yeşaya 11:4
15. Rab’lik: - Baba 1.Timoteyus 6:15-16
- Oğul Vahiy 17:14
- K.Ruh 2.Korintliler 1:17
16. Melekler tarafından: Baba, Oğul ve K.Ruh’a (Yeşaya 6:3; İbraniler 1:6; Vahiy 4:8; 5:8,11-17).
17. İnsanlar tarafından: Baba, Oğul ve K.Ruh’a (Matta 14:33; 28:9,17; Luka 24:51-52; Yuhanna 9:38; 16:23,24; Efesliler 6:18).
18. Kutsamalarda Üçlük: (Sayılar 6:24-26; 2.Korintliler 13:14;...).
Tanrı’nın üç benliğinin her biri, bütün Tanrısal niteliklere sahiptir. Tek Tanrı üç ayrı konumda, üç benlik halinde, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olarak aynı işlerde yer alıyor. Bununla birlikte Tanrı bazı işleri daha çok Baba olarak üstlenir, veya Kelâm olarak veya ikisi olarak... Aynı şekilde özellikle Kutsal Ruh’un üstlendiği işlevler de vardır.
Bu “ayrı” özellikleri ve işleri aşağıdaki şemada görelim:
Baba: Oğul: K. Ruh:
- Aşkın olma Etken olma İçkin olma;
- Varlık Kelâm Etkinlik (ruh);
- Ulviyet Rablik Kutsallık;
- Kaynak olma Aracı olma Uyarlayıcı olma;
- Yaradan Var eden Şekil veren;
- Açıklama Vahiy olma Esinleme;
- Vaat eder Yerine getirir Güvence verir;
- Adalet Yargı Avukatlık;
- Ceza belirler Bedeli öder Tövbeye getirir;
- Kurtuluşu planlar Kurban olur Suçtan arındırır;
- Sevgi kaynağı Sevgi kanıtı Sevgi döker;
- Barıştırma Kurtarış Yeniden doğuş;
- Yaşam kaynağı Diriliş kaynağı İnanlıyı dirilten;
- Merhamet eder Şefaat eder Teselli eder;
- Güç kaynağı Hizmet örneği Yeterli kılma;
- Her şeye kadir Mucizeler yaratır Ruhsal yetki verir;
- Doluluk İnanlıda yaşar Onu doldurur;
- Terbiye eder Dayanma sağlar Eğitir, yetiştirir;