Amos’un asıl görevi peygamberlik değil. O aynı zamanda Tekoalı (Beytlehem’e 8 km uzaklıkta bir yer) bir koyun yetiştiricisi. Tanrı onu II. Yarovam’ın yönetimi altında ekonominin parlak olduğu dönemin ortasında, yaşanan sosyal adaletsizlik ve sözde tapınış günahları karşısında uyarıcı olarak İsrail’in kuzey krallığına gönderiyor. Konusu büyük adaletsizlikler karşısındaki Tanrı adaleti.
Amos II. Yarovam (kuzey krallığı) ve Uzziya (güney krallığı) dönemlerin yaklaşık İ.Ö. 760 yılında etkinlik gösterir. Asur dünya gücüdür. Kuzey krallığıysa sona erişinden kısa süre önce görülmemiş parlak bir ekonomik dönem yaşasa da, ahlak ve inanç açısından derin bir yozlaşma yaşamaktaydı. Musa’nın yasasının içerdiği sosyal kurallar ayaklar altında çiğnenirken, yöneticiler ve zenginler Tanrı’nın yaklaşan yargısı karşısında uyarılmaktadır. Amos’un mesajı sosyal adaletsizliğe yönelik ağır eleştirilerin izlerini taşır. Hem açıkça günah işlenmektedir, hem de dıştan dinsellik sergilenir. Amos’un gönderildiği ve konuşması yasaklandığı yer olan Beytel’de putataparlık parlak bir dönem yaşamaktadır.
Kuruluş düzeni
İsrail’e ve komşularına yargı Böl. 1-6
Amos’un görümleri Böl. 7-9
İsrail’in gelecekteki kurtuluşu Böl. 9
Özellikle dikkat ediniz
Sosyal adalet konusundaki vurgu. Ama bu eksikliğin insan tarafından giderilmesi olanaksızdır, tersine, salt Tanrı’yla olan ilişkiyle mümkündür.
Amos’un etkinlik gösterdiği yerde, Beytel’deki buzağılara tapınma olayının anılmaması (I.Yarovam tarafından İ.Ö 10. yüzyılda oraya ve Dan’a yerleştirildi, 1Kr. 12:28-30).
Tüm Amos kitabındaki sert yargı sözleri.
Kırsal hayata ilişkin kullanılan birçok sözler ve karşılaştırmalar (Amos koyun yetiştiricisidir).
Tanrı tarafından seçilmişliğin ciddiyeti: “Yeryüzündeki bütün halklar arasından yalnız sizi tanıdım, bu yüzden suçlarınızı karşılıksız bırakmayacağım” (Amo. 3:2).
Tanrı’nın bütün uyarılarına kulak asmamak (Amo. 4).
Durumun ciddiyeti (Amo. 4:12): Bu yüzden sana şunu yapacağım, ey İsrail. Yapacaklarım için Tanrın’ı karşılamaya hazırlan, ey İsrail!.
Gerçek yaşama kavuşabilmek için yapılan, diğer tanrılar yerine Yahweh’i arama çağrısı (Amo. 5:4-6; krşl. Amo. 5:14).
Açıkça günah işlenirken yalnız dıştan görülen dinselliğe karşı sert reddediş. (bkz. Amo. 5:21-24).
Tevrat’ta yer almayan ve epey geçmişte kalmış çölde geçen zamana ilişkin ek bilgi (Amo. 5:25f bkz. 2Ti. 3:8’de isimleri geçen Musa’ya karşı duran Mısırlı büyücüler Yannis ve Yambris).
Simgeler ve resimlemeler dolu Amos’un görümleri.
Amos’a konuşma yasağı koyan Beytelli kâhin Amatsya’ya ilişkin sert peygamberlik: “Bu yüzden RAB şöyle diyor: ‘Karın kentte fahişe olacak, oğulların kızların kılıçtan geçirilecek. Ölçü ipiyle paylaşılacak toprağın, sen ise kirli sayılan toprakta can vereceksin. İsrail halkı kesinlikle ülke dışına, sürgüne gönderilecek’” (Amo. 7:17).
Tanrı Sözü’ne açlık (Amo. 8:11): “‘İşte o günler geliyor, ülkeye kıtlık göndereceğim’ diyor Egemen RAB, ‘Ekmek ya da su kıtlığı değil, RAB’bin sözlerine susamışlık göndereceğim”.
İsrail’in yenilenişi ve “Davut’un çardağı”nın yeniden kurulması: “O gün Davut’un yıkık çardağını yeniden kuracağım, gediklerini kapayacak, yıkık yerlerini onaracağım, onu eskisi gibi yapacağım” (Amo. 9:11; Elç. 15:16f’deki uluslara İyi Haber’in ulaşması kapsamındaki Petrus’un yorumuyla karşılaştırınız).