Çıkış, Eski Antlaşma’daki bütün kitapların içinde teolojik açıdan en zengin ve en temel olanıdır. Özellikle, Tanrı’nın Kendi kişiliği, kurtarışı, yasası ve tapınılmasına ilişkin gösterdiklerinin temelini atar. Aynı zamanda, büyük kâhinlik kurumunu ve peygamberin görevini başlatır ve Tanrı’yla halkı arasındaki antlaşma ilişkisini resmileştirir.34
Çıkış’ın ilk 18 bölümü, Tanrı’nın insanlık tarihine müdahale edip İbrahim’in soyunu benimsemesini ve Eski Antlaşma’nın bütününde yer alan Tanrı’nın gücünün en somut kanıtlarını kaydeder. Biz kurtarmaya yönelik bu olayları altı aşamada ele alacağız.
1. Aşama: Tanrı halkının durumunu görür, Antlaşmasını hatırlar (Çıkış 1 - 2)
Tanrı, İbrahim’in torunu Yakup’un ismini “İsrail” olarak değiştirdiğinde ona, “Ben her şeye gücü yeten Tanrı’yım, verimli ol, çoğal. Senden bir ulus ve uluslar topluluğu doğacak” dedi (Yar. 35:11). Şimdi bundan 400 yıldan daha uzun bir süre sonra, Çıkış kitabını açtığımızda Tanrı’nın sözünü tuttuğunu görüyoruz: “Soyları arttı, türeyip çoğaldılar, büyük güç kazandılar, ülke onlarla dolup taştı” (Çık.1:7). Vaat edilen soy şimdi bir aileden çok daha büyük; bir “ulus” olmuştur (Çık.1:9).35
Ama sahne karanlıktır. İsrailliler esaret altındadırlar. Her gün biraz daha zorlamayla yaptırılan işlerin ağırlığı altında inlemektedirler. Son Mısır kralı ya da “Firavun”, İsraillilerin büyük atası Yusuf’un zamanında Mısır’a verilen bereketler hakkında hiçbir şey bilmemektedir (Yar.41; 47:13-26). Büyük İsrail topluluğunun Mısır’ın güvenliği için bir tehlike oluşturduğunu düşünen ve bu tehlikeyi en aza indirgemeye çabalayan Firavun, yeni doğan bütün İsrailli erkek çocukların öldürülmesini emreder.
Bu kötü dönemde Musa doğar. Musa’nın doğuşu ve Firavun’un kendi kızı tarafından mucizevi bir şekilde korunmasıyla Tanrı, acı çekmekte olan halkını kurtarmak için duruma müdahale etmeye başlar. Musa’nın kırk yaşındayken kendi halkına yardım etmeye çalışıp başarısız olması, kırk yıl daha yaşayıp olgunlaşacağı çöle sürgüne gitmesiyle sonuçlanır. Bu uzun süre içinde İsrail, Tanrı’nın kendilerine yardım etmesi için yakarmaya başlar ve Rab, “iniltilerini duydu. İbrahim, İshak ve Yakup’la yaptığı antlaşmayı anımsadı” (Çık.2:24).
Tanrı’ya ilişkin bu gerçekten çok zor ve ümitsiz görünen durumlarda bile cesaret bulabiliriz: Tanrı, vaatlerini yerine getirir.